Wysiewy

Zachęcam do wysiewania kaktusów. Jest to łatwe. Potrzeba tylko cierpliwości i stworzenia siewkom odpowiednich warunków. Czas leci tak samo niezależnie od tego, czy jest się cierpliwym, czy też nie. Dla większości gatunków po 2-3 latach od wysiewu można się już cieszyć nowymi kwitnącymi kulkami.

Oferta nasion kaktusów jest zadziwiająco bogata. Największe czeskie i inne katalogi mają w swojej ofercie ponad tysiąc pozycji, wiele gatunków jest oferowane w kilku, kilkunastu pozycjach z różnych form stanowiskowych. Stąd pozyskiwanie dużej liczby nowych gatunków do kolekcji przez wysiew nasion jest sposobem najłatwiejszym i stosunkowo tanim. Oferta mniej lub bardziej wyrośniętych roślin jest skromniejsza a cena jednej rośliny zwykle przewyższa cenę porcji 10-20 nasion jednego gatunku.

Przechowywanie nasion

Nasiona kaktusów zwykle zachowują zdolność kiełkowania przez kilka lat. Brak jednak szczegółowych danych jak zachowują się w tym względzie różne gatunki, np. drobnonasienne Rebutia mają opinię krótkiej (tj. kilkuletniej) przydatności nasion do wysiewu. Z kolei nasiona z rodzajów Pediocactus, Sclerocactus zachowują zdolność kiełkowania przynajmniej przez 10-20 lat - procent skiełkowań jest jednak niewielki, kiełkują nieregularnie. Jeśli nie ma szczegółowych danych, to zawsze lepiej wysiewać świeższe nasiona - kiełkują szybciej, procent skiełkowanych nasion jest większy a siewki na starcie dorodniejsze.

Przeciętna, przynajmniej kilkuletnia trwałość nasion kaktusów, dotyczy ich przechowywania w normalnych warunkach - tj. suchych w temperaturze pokojowej. Zbyt wysoka temperatura i zawilgocenie nasion szybciej doprowadzą do spadku zdolności kiełkowania.

Można też znacznie przedłużyć żywotność nasion. Tak jak to się robi w bankach nasion, bankach genów. Jeśli przechowujemy wysuszone nasiona w niskiej temperaturze, to znacznie przedłużymy im okres zdolności kiełkowania. Uzyskuje się to dzięki znacznemu spowolnieniu oddychania nasion i degeneracji DNA oraz innych złożonych cząsteczek w komórkach. W domowych warunkach nie przechowamy ich zamrożonych w ciekłym azocie ale już umieszczenie w hermetycznym pojemniku włożonym do zamrażalnika (- kilkanaście stopni C) pozwoli na zachowanie zdolności kiełkowania nasion przez dziesięciolecia.

Nasiona z mojej oferty nasion pochodzą zazwyczaj z bieżącego sezonu, czyli są bardzo świeże. Ponadto przechowuje je w niskiej temperaturze, dzięki czemu zachowują zdecydowanie dłużej wysoką zdolność kiełkowania.

Wysiewy

Kiedy wysiewać

Optymalny termin wysiewu zależy od tego czy zastosujemy sztuczne oświetlenie, czy będziemy korzystać tylko z naturalnego, słonecznego.

Jeśli korzystamy tylko ze Słońca, to najlepszym terminem do wysiewu kaktusów będzie druga połowa kwietnia, maj i czerwiec. W tym okresie jest już ciepło a dzień wystarczająco długi aby siewki miały dość światła. Do spoczynku zimowego zdążą one na tyle podrosnąć, aby go przetrwać bez strat (specjalne traktowanie siewek zimą jest opisane na końcu tej strony). W takich warunkach nie ma większego sensu wysiewać kaktusów wcześniej niż w kwietniu. Siewki wysiewane w lutym lub marcu są bardziej narażone na pleśnie i z powodu małej ilości światła rosną tak nieznacznie, że pod koniec sezonu wegetacyjnego nie widać istotnej różnicy w wielkości roślin z wysiewów w lutym i tych w maju.

Jeśli prowadzimy wysiewy w fitotronie, to możemy to robić przez cały rok, także np. w listopadzie lub w grudniu. Dzięki tej metodzie możemy mieć przed pierwszym zimowaniem znacznie bardziej wyrośnięte roślinki.

Podłoże do wysiewów

Do wysiewów należy używać podłoża odkażonego. Najlepiej drobnoziarnistego podłoża jak piasek, odkażonego przez prażenie. Podłoże przed wysiewem solidnie nasycamy wodą z nawozem.

Wysiewy do indywidualnych doniczek

Podstawową zaleta wysiewu każdej porcji nasion do osobnej doniczki jest pewność, że nie dojdzie do pomieszania nasion różnych gatunków oraz możliwość zróżnicowania traktowania wysiewów. Jedne gatunki kiełkują szybciej, inne wolniej, niektóre wysiewy całkiem nie wychodzą i takie doniczki można usunąć. Jedne siewki będą wymagały wcześniejszego przesadzania, inne można dłużej pozostawić w tej samej doniczce.

Każdą doniczkę z nasionami najlepiej umieścić w osobnym, własnym, woreczku strunowym, tworzącym dla niej jakby mini-szklarenkę. Mniej wygodną opcją jest umieszczenie większej liczby doniczek z nasionami we wspólnym plastikowym dużym, przeźroczystym pojemniku z przeźroczystą pokrywą.

Wysiewy do jednego pojemnika

wysiewy
pojemnik spożywczy na sałatki — przykład dobrego recyclingu
wysiewy
na sąsiednich poletkach im starsze tym bardziej różniące się wyglądem gatunki
W przypadku prowadzenia bardzo dużej liczby wysiewów mniej zajmują one miejsca jeśli są wykonywane we wspólnym pojemniku. W tym wypadku należy zadbać o to, aby nie doszło do przemieszania nasion różnych gatunków. Do przemieszania może dojść podczas wysiewania (nasiona przemieszczą się do "nie swojej działki" lub podczas podlewania przemieszczone przez wodę. Dla zminimalizowania ryzyka pomieszania wysiewów stosuje się:
* wysiew istotnie różniących się wyglądem gatunków na sąsiadujących poletkach. Najlepiej gdy są to gatunki z różnych rodzajów,
* precyzyjne najlepiej punktowe umieszczanie nasion w miejsce wysiewu rzutowego,
* rozdzielenie poletek wysiewu plastikowymi przegródkami.

Wysiewanie

Nasiona do wysiewu muszą być zaprawione środkiem grzybobójczym, co dość skutecznie zabezpiecza przed porażeniem siewek przez pleśnie. Stosuję "Zaprawę nasienną T". Ale można też stosować inne preparaty grzybobójcze jak np. Kaptan. Do małego plastikowego pojemniczka wsypuję szczyptę zaprawy, następnie wsypuję tam nasiona i poruszam pojemnikiem tak aby pokryły się one pyłem zaprawy.

Podawane są też przez hodowców różne metody odkażania nasion jak np. kilkuminutowa zanurzenie nasion w roztworze wody utlenionej (3%) lub nadmanganianu potasu.

Zaprawione nasiona są wysypywane możliwie równomiernie na podłoże (wysiew rzutowy) lub układane pojedynczo w rzędy. Do punktowego wysiewu potrzebny jest ostro zakończony patyczek - ja używam plastikowych mieczyków do koreczków. Czubek takiego patyczka zanurza się w wodzie, następnie dotyka nim nasionka, nasionka przywiera, przenosi się na podłoże i tam dotyka podłoża, nasionka przykleja się do podłoża. Wykonywanie siewu punktowego wyżej opisaną metodą wymaga nabrania precyzji i cierpliwości. Przy większej ilości wysiewów mniej pracochłonny jest siew rzutowy, np. przez wysypywanie nasion z okręcanej w palcach plastikowej nakrętki od napojów.

Nasion kaktusów nie przykrywa się podłożem. Co najwyżej można wysiane nasiona przyklepać. Jedynie w przypadku bardzo dużych nasion, jak np. Opuntia nasiona zagłębia się na kilka mm w podłożu.

Kiełkowanie nasion

Nasiona kaktusów potrzebują dla dobrego kiełkowania wilgoci i ciepła, tj. temperatury w okolicy 25-30°C. Czas jaki upływa do momentu wysiewu do wykiełkowania zależy od wielu czynników. W tym przede wszystkim od gatunku kaktusa, wieku nasion, wilgotności, temperatury. Najkrótszy czas to 2-3 dni w przypadku świeżo zebranych nasion Rebutia. Zwykle kiełkowanie zajmuje od tygodnia do miesiąca od wysiewu. Generalnie rzecz ujmując nasiona kaktusów kiełkują łatwo i równo, bez specjalnych zabiegów. Nieliczne wyjątki to np. Opuntia, Sclerocactus które kiełkują nierównomiernie, w dłuższym czasie po zbiorze (nawet liczonym w latach) i mogą wymagać stratyfikacji (przemarznięcia) lub skaryfikacji (uszkodzenia łupiny nasiennej) dla kiełkowania.

Czasami siewki mają trudności z zakorzenieniem się - korzeń płoży się po podłożu lub siewka jest tak obrócona, że nie może dosięgnąć korzeniem podłoża. Warto wtedy zrobić koło nich zaostrzonym patyczkiem (np. wykałaczką) dołek i delikatnie je przesunąć oraz umieścić korzeniem w dołku.

Czasami może sprawić trudność określenie po której stronie siewki jest korzeń. Prawidłowo przy kiełkowaniu z łupiny najpierw wychodzi korzeń. Zdarzają się jednak wady kiełkowania gdy korzonek więźnie w łupinie a wychodzi górną część siewki. Czasami, zwłaszcza w przypadku nasion starszawych, o obniżonej już sile kiełkowania, młode siewki są drobniejsze, często mniej lub bardziej zdeformowane, mogą mieć słabo zaznaczony korzonek zarodkowy. Takie najlepiej szczepić ratunkowo.

Siewki wielu gatunków mają od początku wyraźnie zaznaczony korzonek. Przy innych dla określenia położenia korzenia wielce przydatna jest silnie powiększająca lupa. Aby określić położenie korzonka najlepiej odszukać górną część siewki (korzonek będzie po przeciwnej stronie) - ma ona mniej lub wyraźniej zaznaczone dwa liścienie. U wielu gatunków liścienie nie są niemal zaznaczone, ale zawsze widoczna jest, czasem nieznacznie zaznaczona, rozdzielająca je bruzda (z niej ukażą się pierwsze areole z cierniami. Korzonek jest w najgorszym przypadku zaznaczony jako ciemniejszy punkt lub wyrostek. Nabranie wprawy w ocenie gdzie jest góra a gdzie spód siewki jest szczególnie ważne dla właściwego szczepienia siewek.

Słabe siewki mogą mieć też trudność ze zrzuceniem łupiny nasiennej. Wtedy trzeba im w tym pomóc. Najlepiej zwilżyć taką łupinkę wodą, poczekać aż napęcznieje i następnie czubkiem wykałaczki lub podobne narzędzie pomóc w zsunięciu łupinki.

Postępowanie z siewkami

wysiewy
starsze siewki nie wymagają przykrycia
wysiewy
trzeba jednak pilnować wilgotności podłoża

Przez pierwsze kilka miesięcy od skiełkowania należy dbać aby podłoże nie przeschło. Siewki mają początkowo bardzo mały i delikatny system korzeniowy dlatego źle znoszą wyschnięcie podłoża. Po przesuszeniu muszą na nowo odtworzyć korzenie, co hamuje wzrost.

W przeciągu pierwszych kilku tygodniu pojemnik z wysiewem powinien być szczelnie przykryty. Jedynie gdyby pojawiła się pleśń należy go rozszczelnić tak aby był nieco wietrzony. Pleśń objawia się "szkliwieniem i następnie rozpływaniem się siewek" lub ich bieleniem, mogą też być widoczne delikatne, białe strzępki pleśni. Zwykle usunięcie chorych siewek i wietrzenie wystarczająco zabezpiecza przed dalszymi stratami. Oczywiście pod warunkiem wystarczającej ilości światła i ciepła.

Siewki powinny mieć dużo światła, ale nie bezpośredniego. Zwłaszcza, gdy są w zamkniętym pojemniku mogą ulec przy bezpośrednim oświetleniu słońcem oparzeniom. Te u siewek są śmiertelne. Dlatego światła powinno być dużo ale w rozproszeniu. Jasne stanowisko w cieniu lub fitotron to najlepsze rozwiązania.

Podlewanie wysiewu

Wysiewy szczelnie przykryte lub w późniejszym okresie z nieco uniesionym przykryciem wolno przesychają i wymagają jedynie pilnowania aby podłoże nie przeschło.

Wytworzenie silnego systemu korzeniowego zajmuje od kilku miesięcy do roku. I zwykle wiąże się z przesadzaniem. Dopiero po wytworzeniu silniejszego systemu korzeniowego mogą być podlewane normalnie jak inne kaktusy.

Pikowanie

Zwykle zalecane jest możliwie wczesne pikowanie (przesadzanie) siewek. Ja przesadzam dopiero, gdy rośliny przestają się mieścić w pojemniku do wysiewów, zaczynają wchodzić na siebie. Można wtedy przesadzać do normalnych doniczek, po kilka w jednej. W pierwszych miesiącach po przesadzeniu, zwłaszcza mniejsze siewki trzeba pilnować aby nie przeschło im nadmiernie podłoże.

Pierwsze zimowanie

Kilkumiesięczne siewki niezależnie od ich wielkości można zimować w niskiej temperaturze jak i resztę kolekcji kaktusów. Utrzymywanie ich wzrostu w okresie niedostatku światła byłoby bardziej szkodliwe. Różnica w stosunku do zimowania dużych roślin jest taka, że muszą być trzymane w nieco wilgotnym podłożu (to dotyczy najmniejszych siewek) i w jasnym miejscu. Dobrze się sprawdza zimowanie w przykrytych pojemnikach do wysiewu - tylko nieco rozszczelnionych aby nie skraplała się woda na przykrywce.

Zimowanym siewkom staramy się możliwie wcześnie rozpocząć wegetację, np. w końcu marca, na parapecie okna.

O ile siewki trzymamy w fitotronie to nie przechodzą one spoczynku i cały czas rosną.

Szczepienie

Szczepienie siewek jest często stosowane dla szybkiego uzyskania kwitnących roślin lub dla zabezpieczenia egzemplarzy wrażliwych gatunków lub rzadkich nabytków w naszej kolekcji.

Kilkudniowe do kilkutygodniowych, małe siewki szczepi się na Pereskiopsis. Kilkutygodniowe lub kilkumiesięczne, większe siewki szczepi się, podobnie jak duże rośliny, na wielu innych podkładkach ale w szczególności na najbardziej godnych rekomendacji Echinopsis eyriesi i Eriocereus jusberti.

Wysiewanie innych sukulentów

Wysiewanie innych sukulentów może różnic się od wysiewania kaktusów.

Np. wysiewy nasion sukulentów z rodziny stapeliowatych (Asclepiadaceae) prowadzi się zagłębiając nasiona na kilka mm w podłoże. Więcej o tym w artykule o kolekcjonowaniu stapeliowych.


Kolejny temat poradnika to szczepienie niekiedy przydatne dla siewek.
Copyright © 2000-2015 by Marek Snowarski – formularz kontaktowy/contact form
wersja publikacji 22.06.2015.dvdi · ostatnio zmieniana/last modified 22.06.2015 · została utworzona/was created 30.06.2000
Zalinkuj tę stronę kodem (przykładowy tekst linku dostosuj do swoich potrzeb):
<a href="http://kaktusy.atlas-roslin.pl/rozmnazanie-wysiewy.htm">Wysiewy - kaktusy.atlas-roslin.pl</a>